- Strona główna

Jednym z najstarszych mostów na Sanie jest przemyski most kolejowy, zbudowany w 1891 roku. Warto przypomnieć sylwetkę inżyniera Tadeusza Porembalskiego, którego imieniem jest nazwany ten obiekt. Uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w Przemyślu z 25.11.1988 Porembalski został patronem mostu.

Tadeusz Kazimierz Porembalski urodził się w Samborze 23.12.1896 roku jako syn Jana i Haliny z Podolskich. W czasie I wojny światowej przebywał w czeskiej Pradze, w lecie 1915 r. wrócił do Przemyśla, a następnie rozpoczął pracę w kopalni „Nafta” w Tustanowicach k. Borysławia. Na froncie włoskim uczestniczył m.in. w walkach nad rzeką Isonzo. W listopadzie 1918 r. wziął udział w walkach polsko-ukraińskich o Przemyśl. Wraz z  żołnierzami i ochotnikami brał udział w obronie mostu kolejowego na Sanie, co było przyczyną wybrania go w 1988 r. na patrona tej budowli.

W roku szkolnym 1920/21 był słuchaczem Krajowej Szkoły Górniczej i Wiertniczej w Borysławiu. Pracował w kopalniach ropy naftowej w tym mieście. W 1939 roku został kierownikiem kopalni „Rajskie” w pow. leskim. Po wkroczeniu Armii Czerwonej pracował w kopalni w Paszowej i Ropiance. W 1940 r. po pobycie w sowieckim szpitalu w Przemyślu otrzymał zgodę władz na połączenie się z rodziną mieszkającą na przemyskim Zasaniu okupowanym przez Niemców. Po odzyskaniu zdrowia pracował w kopalniach w okolicach Biecza, Gorlic i Grybowa. Następnie został oddelegowany do kopalni znajdujących się w powiecie leskim i sanockim. Z powodu oskarżeń nacjonalistów ukraińskich, obawiając się aresztowania uciekł do Przemyśla. Tutaj od listopada 1941 r. do lipca 1944 r. prowadził sklep z artykułami chemicznymi.

Po wycofaniu się wojsk niemieckich z Przemyśla T. Porembalski początkowo został radnym Miejskiej Rady Narodowej, następnie Prezydentem miasta Przemyśla (6.10.1944 r.). We wrześniu 1945 r. wyjechał do Krakowa, gdzie mianowano go zastępcą dyrektora w Zarządzie Głównym Centrali Produktów Naftowych (CPN). Ostatecznie dopiero 18.12.1945 r. Miejska Rada Narodowa w Przemyślu odwołała  Porembalskiego z urzędu Prezydenta. W czasie jego prezydentury Zarząd Miasta zrealizował wiele prac remontowo-naprawczych. Porembalski pracował następnie w różnych przedsiębiorstwach naftowych i górniczych na kierowniczych stanowiskach. Jako wybitny fachowiec i racjonalizator był autorem kilku wynalazków. Napisał także wiele artykułów naukowych zamieszczanych w czasopismach specjalistycznych, np. „Nafta” i innych. W 1967 r. przeszedł na emeryturę, nie zaprzestając jednak działalności społecznej. Zmarł dnia 10.05.1971 r. w Krakowie i pochowany został na cmentarzu Salwatorskim.

Porembalski pozostawił po sobie bogaty dorobek pisarski – artykuły i opracowania naukowe, artykuły wspomnieniowe i pamiętniki. Część z nich została opublikowana.

Materiały rodziny Porembalskich, w tym Tadeusza, przechowywane są w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu. Są to jego prace, materiały dotyczące pracy zawodowej oraz wynalazczej i naukowej, materiały biograficzne oraz nieliczne fotografie. W „Roczniku Historyczno-Archiwalnym” (RHA) wydawanym przez Archiwum ukazały się następujące teksty dotyczące rodziny Porembalskich (w tym edytowane wspomnienia Tadeusza i jego ojca Jana):

- Mielnik A.K. , Inż. Tadeusz Kazimierz Porembalski (1896–1971), RHA, t. 19, s. 233-242.

- Mielnik A.K. „Wspomnienia o Ziemi Birczańskiej” Jana Porembalskiego – cenny przekaz źródłowy ze zbiorów Archiwum Państwowego w Przemyślu, RHA, t. 19: 2008, s. 181-215

- Dalecki M., Wspomnienia Jana Porembalskiego „Przemyśl w przedświcie wolności” – interesujący przekaz źródłowy ze zbiorów Archiwum Państwowego w Przemyślu, RHA, t. 20: 2009 s. 153-172

- Mielnik A. K., Materiały rodziny Porembalskich w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu, RHA, t. 21: 2010, s. 161-174

- Piszczek S., „Pragnę unieśmiertelnić postacie niektórych osób, które już odeszły, a na gruncie przemyskim żyły [...]: „Sylwetki przemyskie” Jana Porembalskiego ze zbiorów Archiwum Państwowego w Przemyślu, RHA, t. 21: 2010, s. 277–294

- Dalecki M., Wspomnienia Tadeusza Porembalskiego z okresu pobytu w sowieckim Szpitalu Miejskim w Przemyślu w 1940 r., RHA, t. 22: 2010, s. 153-170.

- Dalecki M., Przemyśl 1944-1945 we wspomnieniach Prezydenta Miasta Tadeusza Porembalskiego, RHA, t. 24: 2013-2014, s. 275-202.

Zachęcamy do sięgnięcia do nich w wersji papierowej bądź elektronicznej. https://www.przemysl.ap.gov.pl/p,107,rocznik-historyczno-archiwalny

Na portalu Szukaj w Archiwach www.szukajwarchiwach.gov.pl dostępny jest inwentarz zespołu nr 1991 Materiały rodziny Porembalskich oraz skany jednostek: sygn. 7 Jan Porembalski „Przemyśl w przedświcie wolności”, sygn. 8 Jan Porembalski „Rada Narodowa w Przemyślu w listopadzie 1918 roku”

Listopad to czas zadumy i refleksji, kiedy wspominamy tych, którzy walczyli o niepodległość naszego kraju. Swój patriotyzm wyrażali  aktywnie uczestnicząc w życiu społecznym i politycznym. Do takich nietuzinkowych postaci należał Eugeniusz Złotnicki. Urodził się 2 II 1876 r. w Biłce Szlacheckiej. Był nauczycielem w 4-klasowej szkole ludowej im. Stanisława Konarskiego w Przemyślu. Swoje kwalifikacje pogłębiał uczestnicząc w kursach dla nauczycieli gimnastyki. W latach 1908-1914, 1921-1925 był naczelnikiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Przemyślu. Przewodniczył Związkowi Nauczycielstwa Polskiego w Przemyślu (w latach 1928-1939), Polskiemu Towarzystwu Śpiewaczemu „Echo” oraz I Kołu Towarzystwa Szkoły Ludowej im. A. Asnyka. Należał także do przemyskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Z chwilą wybuchu wojny, 1 VIII 1914 r. został powołany do wojska austriackiego i oddelegowany do służby w Twierdzy Przemyśl. Wraz z kapitulacją Twierdzy 22 III 1915 r. Złotnicki dostał się do niewoli. Przebywał wówczas w Taszkiencie.

Po powrocie do Przemyśla, w 1921 r. podjął na nowo pracę w szkole im. S. Konarskiego, gdzie był kierownikiem w latach 1928–1937. W latach1928–1939 piastował funkcję radnego miejskiego. Aktywnie działał w Bezpartyjnym Bloku Współpracy z Rządem.

18 X 1939 r. Złotnickiego aresztowało NKWD. Wielokrotnie przesłuchiwany, został zwolniony z aresztu w dniu 23 XI. Załamany psychicznie został oddany przez córki do Zakładu dla Obłąkanych w lwowskim Kulparkowie, gdzie zmarł 21 VIII 1940 r. (oficjalnie na niedowład mięśnia sercowego). Z małżeństwa z Filipiną z domu Wikarczuk, którą poślubił 31 I 1899 r. w Samborze, doczekał się czterech córek.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu zachowała się korespondencja Złotnickiego z okresu przebywania w niewoli w Taszkiencie, w tym kartki pocztowe, adresowane do żony Filipiny oraz jego fotografie (zesp. 2240 Akta rodzin i osób prywatnych). Szczególną wartość posiadają zachowane w zesp. 62 Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych w Przemyślu protokoły przesłuchania Złotnickiego przez NKWD. Przesłuchujący zarzucali mu m.in. uczestnictwo w kontrrewolucyjnej nacjonalistycznej organizacji "Blok Bezpartyjny" i przynależność do „Ozonu” oraz aktywny udział w tłumieniu ruchu rewolucyjnego.

16 października 1978 r. kardynał Karol Wojtyła został wybrany 264. następcę św. Piotra. Jan Paweł II był pierwszym od 1522 r. papieżem spoza Włoch. Wybór papieża Polaka stanowił niezwykłe wydarzenie w dziejach świata, stajac się ważnym momentem w polskiej historii. Słowa wypowiedziane przez Jana Pawła II "Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi" pozostają w pamięci wielu z nas podkreślając ten wyjątkowy pontyfikat.

w 42 rocznicę wyboru papieża Polaka pragniemy zaprezentować wystawę, choć w niewielkim stopniu, pielęgnującą pamięć o Janie Pawle II i Jego wyjątkowych pielgrzymkach do Ojczyzny.

ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU W KONKURSIE HISTORYCZNO-PLASTYCZNYM "Niepodległa w moich oczach"

Już niebawem będziemy obchodzić kolejną rocznicę odzyskania Niepodległości.  W związku z tym, Archiwum Państwowe w Przemyślu wraz z Przemyskim Centrum Kultury  i Nauki ZAMEK pragnie zachęcić uczniów szkół podstawowych na terenie Przemyśla do wzięcia udziału w konkursie historyczno-plastycznym pt. Niepodległa w moich oczach. Mamy nadzieję, że jego tematyka pobudzi wyobraźnię artystyczną uczniów  i skłoni do refleksji oraz poszukiwań wiadomości związanych z jego tematyką.

Szczegóły konkursu: regulamin i załączniki (3) do pobrania

9 października obchodzimy Światowy Dzień Poczty. W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu znajdują się zespoły archiwalne zawierające dokumentację urzędów pocztowych działających na terenie miasta Przemyśla oraz byłego województwa przemyskiego. Są to: nr 2225 Wojewódzki Urząd Poczty w Przemyślu, nr 2500 Obwodowy Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny w Przemyślu, nr 2501 Rejonowy Urząd Poczty w Przemyślu, nr 2526 Państwowe Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej Poczta Polska Centrum Poczty Oddział Rejonowy w Przemyślu. W zespole nr 2500 Obwodowy Urząd Pocztowo-Telekomunikacyjny w Przemyślu przechowywana jest „Kronika dziejów Poczty Polskiej w Przemyślu, a w szczególności Związku Zawodowego Pracowników Poczty i Telekomunikacji Anno Domini 1918-1968”. Jej autorem jest Wiktor Sabarański. Kronika zawiera zarys historii przemyskiej poczty od XVII wieku oraz informacje i materiały na temat jej działalności w II Rzeczypospolitej, w latach 1939-1944, a także w okresie powojennym aż do roku 1968. Cennymi materiałami archiwalnymi są, zachowane w kronice, liczne fotografie z lat 1931, 1935, 1949-1968, związane z dziejami poczty w Przemyślu. Przedstawiają one m.in. uczestników kursu pocztowców z 1931 r., pracowników teletechnicznych (1935 r.), uczestników wycieczek, uczestników pochodów z okazji 1 Maja i zmagań sportowych, a także akcji kulturalno-oświatowych. W zbiorze nr 876 Zbiór fotografii w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu znajduje się fotografia pracowników poczty w Przemyślu wykonana po uroczystości otworzenia nowego budynku poczty przy ul. Mickiewicza w 1935 r.

Fotografie są bogatym źródłem do dziejów poczty przemyskiej. Zachęcamy do obejrzenia niektórych na naszej stronie.