- Strona główna

9 grudnia 2021 r. w siedzibie naszego Archiwum odbył się finał trzyetapowego konkursu historycznego "Przemyśl podczas II wojny światowej". Jego celem było przypomnienie historii miasta, którego mieszkańcy znaleźli się pod dwoma okupacjami, a granicą stała się rzeka San. Do rywalizacji stanęło sześcioro uczniów, którzy podczas eliminacji otrzymali największą ilość punktów. Wykazali się bardzo dobrą znajomością historii swojej małej Ojczyzny, odpowiadając na pytania członków jury w składzie: dr Marcin Duma i dr Izabela Fac. Wyrównany poziom wiedzy spowodował, że konieczna była dogrywka.

Ostatecznie wyniki rywalizacji przedstawiają się następująco:

         Pierwsze miejsce - Wiktor Burda – Szkoła Podstawowa nr 15 im. A. Mickiewicza w Przemyślu

         Drugie miejsce - Filip Kamola – Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. H. Modrzejewskiej w Przemyślu

         Trzecie miejsce - Julia Ochalska – Szkoła Podstawowa nr 15 im. A. Mickiewicza w Przemyślu

Wyróżnienia otrzymali:

1. Filip Sroka – Szkoła Podstawowa im. Św. Królowej Jadwigi w Stubnie
2. Kamil Trojnar – Szkoła Podstawowa nr 1 im. H. Sienkiewicza w Przemyślu
3. Michał Stawarz – Szkoła Podstawowa nr 15 im. A. Mickiewicza w Przemyślu

Zwycięzcom serdecznie gratulujemy, a opiekunom  - nauczycielom i rodzicom - składamy ogromne podziękowanie za zmotywowanie uczniów do udziału w tej inicjatywie oraz za trud włożony w ich przygotowanie.

Przedsięwzięcie zostało zrealizowane dzięki wsparciu finansowemu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

W dniu dzisiejszym odbył się drugi etap konkursu historycznego "Przemyśl podczas II wojny światowej". 

Przypomnijmy, że pierwszy etap konkursu polegał na  przygotowaniu pracy składającej się z jednej fotografii z rodzinnych zbiorów bądź wykonanej samodzielnie, z merytorycznym opisem. Fotografie musiały  przedstawiać osoby, obiekty, miejsca związane z okresem II wojny światowej z terenu Przemyśla lub jego okolic.

Do drugiego etapu konkursu zakwalifikowało się dziesięciu uczniów, ale ostatecznie w konkursowe szranki stanęło dziewięciu uczestników, którzy z zaangażowaniem rozwiązywali test zwierający pytania dotyczące historii Przemyśla w okresie II wojny światowej. Wydarzenie rozpoczęła dyrektor Archiwum, Elżbieta Laska, zaś zmaganiom uczniom przyglądało się Jury, w składzie: dr Marcin Duma, dr Izabela Fac oraz Rafał Paśko, informując o zasadach II etapu konkursu i mocno dopingując konkursowiczów.

Po oddaniu testu, uczniowie otrzymali publikację "Drachen", autorstwa Rafała Paśko wraz z  dedykacją oraz okazjonalne notesy.

Partnerami konkursu są: Rycerskie i Szpitalne Bractwo św. Łazarza z Jerozolimy - Stowarzyszenie Katolickie, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Przemyślu oraz Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Przemyślu.

W przemyskich księgach kryminalnych, znajdujących się w zespole Akta miasta Przemyśla (sygn.79-85, 1071-1093), pochodzących z XVI-XVIII wieku, pojawia się kilkanaście wpisów w większym lub mniejszym stopniu dotyczących zarzutu czarostwa. Jest to m.in. sprawa z 1606 roku, kiedy to Agnieszka, żona Sebastiana, skarżyła się przed urzędem ław­ni­czym na Reginę Murarkę o zniesławienie. Regina miała o niej publicznie powiedzieć, że otruła swego męża, dlatego teraz prosi, aby jej to udowo­d­niła. Według zeznań oskarżonej, trucizna miała być podana wraz z przypra­wioną gęsią, której niosąca tę potrawę pasierbica Agnieszki, nie chciała dać jej do spróbowania. Przesłuchiwana pasierbica nie potwierdziła tych słów, przyznała jednak, że słyszała o tym od Zofii Buliny (Baliny). Zofia jej zeznaniom zaprzeczyła. Zachował się także dokument z 1618 roku, w którym przemyski urząd wójtowsko-ławniczy stwierdził, że uczciwa Ewa Cieślanka, miesz­czka przemyska, niesłusznie pomówiona została przez Waskona Litew­czaka o czynienie czarów i guseł.

Interesujące są  akta procesu związanego z niejaką Zofią Kolibabichą. W 1630 roku przed przemyskim sądem toczył się głośny proces o świętokradztwo, który rozpoczął się po tym, jak Katarzyna Kucharzowa przyłapana została podczas komunii w kościele na próbie kradzieży hostii. Postawiona przed trybunałem przyznała się do winy, ale podczas długich przesłuchań podawała różne przyczyny popełnienia tego czynu – raz kradzieży chciała dokonać na polecenie Żydów przemyskich Moszka Szmuklerza i Łachmana (za co miała otrzymać kożuch, suknię i pieniądze), innym razem, by zajść z mężem w ciążę, a jeszcze kolejnym – bo prosiła ją o to znajoma Zofia Kolibabicha. Kucharzową poddano torturom (tractus et igne) i skazano na śmierć przez spalanie na stosie. Zofia Kolibabicha także musiała stanąć przed sądem. Na pyta­nia sędziów, czy jest czarownicą odpowiedziała tak, jak jej radziły niewias­ty z miasta - „żadnych czarownic nie znam i czarami się nie bawię”. Wierzyła, że jest niewinna, a taka odpowiedź pozwoli jej zachować życie. Jednak protokół z przesłuchania Kolibabichy (prowadzonego także m.in. o godzinie trzeciej nad ranem i z użyciem tortur), zawiera infor­mac­je o innych znanych i stosowanych przez nią czarach. W związku z tą sprawą został oskarżony i stracony Żyd przemyski Mosze ben Israel zwany Szmuk­lerzem. Poemat upamiętniający jego śmierć napisał jeszcze w pierwszej połowie XVII wieku Szabbataj ben Icchak. Jest to 45-strofowa pieśń zawierająca opis aresztowania, procesu i stracenia Szmuklerza,  jednocześnie podkreślająca „postawę oskarżonego, który pomimo zadawanych mu tortur nie przyznał się do winy, a śmierć przyjął z godnością, w ostatnich chwilach swego życia odmawiał modlitwę Szema Israel”.

Na podstawie: M. Kowalska-Cichy, Magia i procesy o czary w XVII-wiecznych księgach kryminalnych miasta Przemyśla, „Przemyskie Zapiski Historyczne. Studia i materiały poświęcone historii Polski Południowo-Wschodniej”, R. XVIII: 2010-2011, s. 5-20.

W dniu dzisiejszym ucznowie III klasy Szkoły Podstawowej nr 6 w Przemyślu, podczas lekcji archiwalnej, zapoznali się ze znaczeniem zasobu Archiwum w poznawaniu przeszłości. Zajęcia wprowadziły ich w świat przemyskich dokumentów, a kreatywna zabawa ułatwiła zapamiętanie poznanych wiadomości. Zdobyta na lekcji wiedza o historii miasta wykorzystana została również w części plastycznej, gdy uczniowie tworzyli herb miasta w oparciu o nasze materiały. Dziękujemy za wspólnie spędzony czas.