Półka Archiwisty
Artykuły
Staropolskie testamenty w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu
Listopad to w polskiej tradycji miesiąc zadumy nad przemijaniem. Do form pożegnania się ze doczesnym światem od wieków należały testamenty, stanowiące ostatnią wolę człowieka, dotyczącą zarówno spraw duchowych, jak i doczesnych.
Testamenty są bardzo ważnym źródłem do poznania mentalności i pobożności człowieka. Zawierają także informacje na temat dziejów miasta i losów jego mieszkańców. W zasobie przemyskiego Archiwum (zespół Akta miasta Przemyśla) zachowało się wiele testamentów oraz inwentarzy pośmiertnych, pochodzących z okresu późnego średniowiecza i XVI-XVIII wieku. Ukazują one obywateli grodu nad Sanem, ich niedole i smutki, stosunki rodzinne, pozycję majątkową, itp. Spisywali oni swoje ostatnie dyspozycje, pamiętając, że każdy człowiek przychodzący na ten świat i rodzący się śmierci podległy jest.
Jednymi z najstarszych zachowanych testamentów (dyspozycji majątkowych) jest zapis przemyskiego rajcy Peterlina i jego żony Barbary, pochodzący z 1440 roku oraz zapis piekarza Jana Świnki (1486 rok). Większość testamentów zachowanych w przemyskich księgach miejskich pochodzi z XVII wieku. Niektóre z nich zostały opublikowane przez J. Krochmala w artykule „Przemyskie testamenty staropolskie”, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, R. VI: 1989, s. 133-160.
Archiwalia rodzinne w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu
W archiwach państwowych w Polsce ruszył projekt ARCHIWA RODZINNE NIEPODLEGŁEJ, mający na celu m.in. zachęcenie do tworzenia domowych archiwów rodzinnych oraz skorzystanie z wiedzy i pomocy archiwistów.
Archiwum Państwowe w Przemyślu w swoim zasobie posiada wiele zespołów, zawierających akta rodowe oraz akta rodzin. Najstarsze z nich datowane są na koniec XVI wieku i znajdują się w zesp. nr Akta rodziny Borowskich z Borowej koło Mielca oraz rodzin spokrewnionych (Mrowińskich, Kuczkowskich, Wiktorów i Romerów), natomiast najpóźniejsze pochodzą z początku XXI wieku.
Materiały pochodzące z okresu II Rzeczypospolitej zgromadzono głównie w zespołach: Akta rodziny Bogusiewczów; Materiały rodziny Osińskich; Materiały rodziny Prochazków; Akta rodziny Szumełdów; Materiały rodziny Schallerów; Materiały rodziny Remiszewskich; Materiały rodziny Skibniewskich i Dębickich; Materiały rodziny Berezowskich i Peczek; Materiały rodziny Siemków; Materiały rodziny Stopińskich, Gaboraków i Bichelów; Materiały rodziny Charłampowicz i Chwojka. Większość wymienionych powyżej rodzin była związana z Przemyślem.
Zachęcamy do zapoznania się z naszym zasobem oraz udziału w projekcie ARCHIWA RODZINNE NIEPODLEGŁEJ .
Apteka domowa i podróżna
Czy zabieracie w wakacyjne podróże apteczkę? W czasie wojaży mogą przydać się rady z „Apteki domowej i podróżnej”. Egzemplarz rękopiśmienny tego dzieła znajduje się w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu w zesp. nr 1379 Akta dóbr biskupów przemyskich. Jest to odpis niektórych porad zaczerpniętych z książek Christopha Wilhelma Friedricha Hufelanda (1762-1836), nadwornego lekarza króla Prus Fryderyka Wilhelma III i innych osobistości. Jego najbardziej znanym dziełem jest Makrobiotyka to jest sztuka przedłużania życia ludzkiego, wydana po raz pierwszy w 1796 roku, a następnie przetłumaczona na wiele języków.
Egzemplarz „Apteki...” liczy 11 stron. Zawarto w nim opisy właściwości i działanie: cukru, octu winnego, mydła, popiołu i ługu, mleka, śmietany, masła i oliwy, kaszy owsianej i jęczmiennej, wody zimnej i letniej, siemienia lnianego i makuchów, gorczycy, chrzanu i pieprzu, wina i wódki, ziół (rumianku, bzu, mięty, melisy, ślazu). Książeczka podaje także recepty na: stosowanie enemy (lewatywy), proszek do czyszczenia zębów z winnego kamienia, wodę na wygubienie robactwa , lekarstwo na ukąszenie od psa wściekłego oraz prawidłowe moczenie nóg.
Rękopis powstał po 1839 roku. W roku 1912 został podarowany Towarzystwu Przyjaciół Nauk w Przemyślu przez Józefa Robliczka, a następnie włączony do opracowanych w Towarzystwie „akt brzozowskich” (akt dóbr biskupów przemyskich w Brzozowie). Po likwidacji Towarzystwa w 1951 roku, rękopis wraz ze zbiorami TPN, trafił do zasobu przemyskiego archiwum państwowego.
Świadectwa szkolne
Przed nami koniec roku szkolnego, a wraz z nim rozdanie świadectw. W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu znajduje się wiele świadectw szkolnych, należących głównie do uczniów szkół z terenu miasta Przemyśla, ale nie tylko. Spośród najstarszych zachowanych świadectw i wykazów ocen, najwięcej zostało wydanych przez C.K. Wyższe Gimnazjum w Przemyślu, którego kontynuatorem jest I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego. Pochodzą one z lat 20. i 40. XIX wieku. Należą one do Józefa Ziemiańskiego i jego bratanka – Jana. Józef Ziemiański, po ukończeniu gimnazjum, studiował w Instytucie Teologicznym we Wiedniu, przyjął święcenia kapłańskie, był proboszczem katedry przemyskiej oraz dziekanem miejskim. Był również autorem zbiorów pieśni kościelnych oraz fundatorem „Zakładu dla osieroconych dziewcząt rzymsko- i greckokatolickiej religii” w Przemyślu. Jan Ziemiański studiował medycynę na Uniwersytecie Wiedeńskim, a następnie pracował jako lekarz na terenie dzisiejszych Węgier. Zarówno Józef, jak i Jan byli bardzo dobrymi uczniami – ze wszystkich przedmiotów otrzymywali najwyższe noty - primae eminenter, eminenter (wysoko). Pozostałe prezentowane świadectwa i zawiadomienia szkolne pochodzą z drugiej połowy XIX oraz początków XX wieku. Wydawane były przez: Szkołę ludową 4-klasową im. św. Stanisława Kostki w Przemyślu, Szkołę ludową 4-klasową żeńską im. św. Jadwigi w Przemyślu, Szkołę wydziałową Żeńską 5-klasową im. św. Jadwigi w Przemyślu, a także przez C.K. Wyższe Gimnazjum w Przemyślu i I Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu.
Biblioteka Archiwum Państwowego w Przemyślu
W dniach 8-15 maja obchodzimy Tydzień Bibliotek. Warto więc przypomnieć, że w ramach struktury Archiwum Państwowego w Przemyślu działa biblioteka, posiadająca cenne zbiory, gromadząca fachową literaturę z m.in. dziedziny historii, archiwistyki i nauk pokrewnych, wydawnictwa źródłowe , informatory, katalogi, inwentarze zasobów archiwalnych i bibliotecznych w kraju i za granicą, czasopisma archiwalne, historyczne, wydawnictwa regionalne.
Dzieje tworzenia księgozbioru w archiwum przemyskim sięgają końca XIX wieku. Książki gromadzili archiwariusze miejscy. Były one również przekazywane przez burmistrzów miasta, autorów opracowań oraz gminy i magistraty miast. Dzięki darom, wymianie i zakupom księgozbiór systematycznie się powiększał. W 1951 roku, kiedy w Przemyślu utworzono archiwum państwowe, posiadało ono bibliotekę podręczną liczącą 74 pozycje. W roku 1956 komisja likwidacyjna Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu przekazała Archiwum 101 pozycji. W 1975 roku biblioteka liczyła już 3 636 tomów książek i czasopism, w 2005 – 25 085 tomów, obecnie – 36 030 tomów. Szczegółowe informacje na temat historii i księgozbioru biblioteki znajdują się w opracowaniu: E. Długosz, Biblioteka Archiwum Państwowego w Przemyślu, [w:] Dzieje bibliotek przemyskich, pod red. A. Siciak, Przemyśl 2009, s. 107-114.
Spośród cennych pozycji z zasobu biblioteki Archiwum należy wymienić: zbiór starodruków liczący 115 tomów, publikacje autorstwa Leopolda Hausera, Anatola Lewickiego, Mojżesza Schorra, Tadeusza Troskolańskiego wraz z autografami i dedykacjami autorów.
Katalog zbiorów biblioteki Archiwum Państwowego w Przemyślu, uzupełniany na bieżąco, dostępny jest w ramach Katalogu Głównego Bibliotek Archiwów Państwowych KOHA https://koha.archiwa.gov.pl/cgi-bin/koha/opac-main.pl
Najnowsze opracowania dotyczące działalności Archiwum Państwowego w Przemyślu, biblioteki Archiwum oraz bibliografii regionalnej opracowane przez pracownika biblioteki to: E. Długosz, Bibliografia Archiwum Państwowego w Przemyślu za lata 1874-2010, Przemyśl 2012 oraz E. Długosz, Przemyślanie. Bibliografia w wyborze, Przemyśl 2018. Powyższe pozycje oraz inne druki wydane nakładem Archiwum Państwowego w Przemyślu i Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych można zakupić w bibliotece Archiwum Państwowego w Przemyślu https://www.przemysl.ap.gov.pl/p,105,wydawnictwa
Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci
2 kwietnia, w dniu urodzin bajkopisarza Hansa Christiana Andersena, obchodzimy Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci. Jedną z form rozpowszechniania literatury i pobudzania dziecięcej wyobraźni, a także organizacji wolnego czasu są spektakle i przedstawienia teatralne. W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu znajdują się afisze informujące o przedstawieniach dla dzieci, opartych na podstawie bajek i baśni. Pochodzą one głównie z lat 50.-60. XX wieku (spektakle organizowane w Młodzieżowym Domu Kultury w Przemyślu), ale i też z okresu międzywojennego. Autorzy spektakli najchętniej sięgali po twórczość Andersena, ale i rodzimych autorów – Marii Konopnickiej czy Ewy Szelburg-Zarembiny.
Zachowane w zasobie Archiwum afisze z terenu miasta zgromadzono w zbiorze nr 397 Afisze, plakaty i druki ulotne z terenu Przemyśla w zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu. Część tego zbioru została zdigitalizowana i jest dostępna na stronie internetowej Archiwum www.przemysl.ap.gov.pl/skany/
Strona: 5/16
Rozwiń Metryka
Podmiot udostępniający informację: | |
---|---|
Data utworzenia: | 2015-03-24 |
Data publikacji: | 2015-03-24 |
Osoba sporządzająca dokument: | |
Osoba wprowadzająca dokument: | |
Liczba odwiedzin: | 65198 |