Być kobietą, być hrabianką...
7 marca 2016
Jak wyglądało życie kobiety z wyższych sfer, hrabianki w pierwszej połowie XIX wieku? Ciekawym materiałem do poznania tego zagadnienia mogą być rachunki z podróży oraz korespondencja Elfrydy Zamoyskiej, de domo Tyzenhauz.
Elfryda Tyzenhauz urodziła się w 1825 r. jako córka Rudolfa na Żołudku, pułkownika artylerii wojsk napoleońskich i Genowefy z Pustułowskich.
Hrabianka Elfryda w latach 1842-1843 podróżowała po Europie. Przebywała w m.in. Poznaniu, Berlinie, Akwizgranie, Brukseli, Paryżu, Fryburgu. Oprócz wydatków na podróż (końmi, koleją żelazną, statkiem parowym) oraz na utrzymanie mieszkań, płacono za „frukta i ciasta”, koronki angielskie, pranie bielizny, za atłasy na suknie, za wachlarze, kołnierze i krawatki, kapelusze, pelerynki, itp. Panna Elfryda oglądała również przedstawienia w paryskich teatrach, a w Akwizgranie słuchała koncertu Liszta. Regularnie dawała datki dla ubogich. Miała także problemy zdrowotne – kilkakrotnie wzywano do niej lekarza, a dentysta otrzymał zapłatę za „wycięcie zęba” i „za leczenie wrzodu na zębach”. W listopadzie 1842 r. dostał 240 franków za zaplombowanie 12 zębów!
Elfryda Tyzenhauz w 1843 r. wyszła za mąż za Augusta Zamoyskiego (ur. w 1811 r., zm. 1889), właściciela dóbr Włodawa, Różanka, Jabłoń, Iwie. Razem z mężem angażowała się w działalność charytatywną, kulturalną i oświatową. Oboje małżonkowie byli głęboko religijni i zapewne w takim duchu wychowywali swoje dzieci. Mieli ich ośmioro, a piątka dożyła starości. Byli to: Eliza, Maria, Anna oraz August Adam i Tomasz. Wacław, Andrzej oraz Zofia zmarli w dzieciństwie.
W zespole Archiwum Zamku Leskiego Krasickich, oprócz rachunków z okresu, gdy była jeszcze panną, zachowały się również listy adresowane do Elfrydy pisane w latach 1837-1844, 1849, 1865, 1870. Pisane były głównie w języku francuskim, ale i także w języku polskim przez bliskie osoby, o czym może świadczyć zwracanie się do niej per „Kochana Eldziu”, „Moja duszko”. Zachował się także list od Rajnolda Tyzenhauza (1830-1880), ostatniego męskiego przedstawiciela rodu Tyzenhauzów, właściciela pałacu w Postawach (ob. na Białorusi), reformatora, myśliciela, mecenasa, autora m.in. dzieła pt. Jak wychowywać dzieci. Wspomniany list Rajnold pisał do „kochanej Elfrydki” jeszcze jako dziecko.
Elfryda Zamoyska zmarła w 1873 roku. Wraz z mężem i dziećmi spoczywa w podziemiach kościoła pw. św. Ludwika we Włodawie.
Pliki do pobrania
AZLKsygn. 468s.1.JPG (275.69 KB)
AZLKsygn. 468s.2.JPG (325.81 KB)
AZLKsygn. 468s.4.JPG (391.72 KB)
AZLKsygn. 468s.73.JPG (431.67 KB)
AZLKsygn. 468s.74.JPG (353.22 KB)
AZLKsygn. 468s.87.JPG (384.75 KB)
AZLKsygn. 468s.88-89.JPG (242.20 KB)
AZLKsygn. 468s.488.JPG (432.69 KB)
AZLKsygn. 468s.489.JPG (373.92 KB)
Galeria
Rozwiń Metryka
Podmiot udostępniający informację: | |
---|---|
Data utworzenia: | 2016-03-07 |
Data publikacji: | 2016-03-07 |
Osoba sporządzająca dokument: | |
Osoba wprowadzająca dokument: | Ewa Grin-Piszczek |
Liczba odwiedzin: | 5507 |