- Strona główna

7 lutego tego roku obchodzimy 100-lecie powstania archiwów państwowych w Polsce. 7 lutego 1919 r. Naczelnik Państwa Józef Piłsudski podpisał dekret o organizacji archiwów państwowych i opiece nad archiwaliami. Dokument określił misję państwowej służby archiwalnej, jako trwałe zachowanie świadectw dziejów narodu polskiego i zapewnienie do nich powszechnego dostępu. Na mocy dekretu status archiwów państwowych zyskało 5 archiwów centralnych z siedzibami w Warszawie: Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Akt Dawnych, Archiwum Skarbowe, Archiwum Oświecenia i Archiwum Wojskowe (przekształcone w 1930 r. w Archiwum Akt Nowych). Archiwa państwowe powstały także w Lublinie, Piotrkowie, Płocku i we Lwowie. W roku 1939 państwową sieć archiwalną tworzyło już 18 placówek.

Archiwum Państwowe w Przemyślu powstało na bazie funkcjonującego od 1874 r. przemyskiego Archiwum Miejskiego. Uległo ono upaństwowieniu na podstawie Zarządzenia Nr 91 Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 VI 1951 r. Wówczas w zasobie utworzonego archiwum państwowego znalazły się również zbiory Archiwum Towarzystwa Przyjaciół Nauk, utworzonego w 1911 roku.

Badacze dziejów kancelarii i archiwum miejskiego przemyskiego twierdzą, iż pierwsza wzmianka o archiwum civile, a więc zorganizowanej komórce mającej na celu przechowywanie akt i ksiąg miejskich, pochodzi z 1635 r. Pomieszczenie to znajdowało się na ratuszu, dlatego też pisano o archiwum ratuszowym często zamiennie – używając terminu skarbiec (archivo seu aerario). Najstarszy zachowany inwentarz ksiąg znajdujących się w archiwum miasta powstał około r. 1586 i wymienia on księgi obejmujące spisy z lat 1526-1586 (obecnie w zespole nr 129 Akta miasta Przemyśla, sygn. 618). Wśród akt z okresu staropolskiego, dotyczących dziejów archiwum miasta zachowały się także: spis ksiąg miejskich z marca 1664 roku; XVIII-wieczne lustracje archiwum – skarbca, w którym przechowywano również m.in. hakownice, miecze, kule żelazne, cepy; protest rajcy Wincentego Pajęckiego przeciwko Rywakowskiemu, cechmistrzowi kowalskiemu o zniesławienie podczas rozprawy przed sądem wójtowskim (Rywakowski wówczas powiedział: Poddańczuku, chłopcze, papiery wykradłeś ze skarbu i postrzygłeś je!).

7 lutego tego na Zamku Królewskim w Warszawie odbędzie się uroczystość uczczenia 100. rocznicy utworzenia archiwów  państwowych.  Obchody 100. rocznicy utworzenia archiwów państwowych zostały objęte Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości, a także Patronatem Honorowym Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego. Z okazji stulecia ukazania się dekretu, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych i archiwa państwowe przygotowały na 2019 r. program wydarzeń adresowanych do osób, które zawodowo zajmują się archiwistyką, a także hobbistycznie gromadzą dokumenty, badają historię Polski, dzieje rodzin i miejscowości, do środowisk naukowych oraz dla osób, które do archiwów będą mogły trafić po raz pierwszy.

W ramach XI Obchodów Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Podkarpaciu w Muzeum Narodowym Ziemi Przemyskiej odbyło się spotkanie z Lucią Retman z Izraela. Reprezentuje ona pierwsze pokolenie ocalonych z czasu Holokaustu, który udało jej się przeżyć dzięki pomocy Polaków. Lucia Retman gościła dwa lata temu również w przemyskim archiwum, dzieląc się wspomnieniami. W dniu dzisiejszym otrzymała z rąk p.o. Dyrektora Archiwum Państwowego w Przemyślu, Grzegorza Łanochy,  nasze wydawnictwa poświęcone tematyce żydowskiej.

W imieniu organizatorów, zapraszamy do udziału w XI Obchodach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu na Podkarpaciu. W Przemyślu obchody będą odbywać się w dniach 29-31 stycznia 2019 r. Archiwum Państwowe w Przemyślu jak co roku włącza się w uroczystości. Od 29 stycznia w siedzibie przemyskiego archiwum dostępna będzie wystawa pt. "Zagłada Żydów w świetle dokumentów archiwalnych z zasobu Archiwum Państwowego w Przemyślu".

Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu informuje o zrealizowaniu zadania Nowe zasoby i rozbudowa kolekcji Biblioteki Cyfrowej Towarzystwa Przyjaciół Nauk . W nowych zasobach znalazło się 54 pozycje Rocznika Przemyskiego z lat 1958-2004 z księgozbioru Biblioteki Naukowej TPN w kolekcji "Wydawnictwa własne TPN". Zadanie jest płatne ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 23 198,00 w ramach umowy Nr 0307/18/FPK/DWIM. Partnerem projektu była Przemyska Biblioteka Publiczna.

W Bibliotece Cyfrowej Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu znajduje się 30 pozycji z księgozbioru Biblioteki Naukowej TPN oraz Archiwum Państwowego w Przemyślu (egzemplarze Kroniki Diecezji Przemyskiej). W roku 2017 Archiwum było partnerem realizacji zadania Nowe zasoby Biblioteki Cyfrowej Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Projekt zakończony w grudniu 2018 r. jest jego kontynuacją.

Zapraszamy do skorzystania z księgozbioru, który znajduje się w Bibliotece Cyfrowej TPN.

W zasobie Archiwum Państwowego w Przemyślu znajduje się zbiór nr 876 Zbiór fotografii, gromadzący fotografie o różnorodnej tematyce. Wśród nich przechowywane są zdjęcia Bogusława Jakóbczyńskiego. Jakóbczyński urodził się 25 V 1907 roku w Szczakowej. Dzieciństwo i młodość spędził w Przemyślu, gdzie jego ojciec był urzędnikiem celnym. Uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego. Po zdaniu matury w 1925 roku rozpoczął studia na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie, które ukończył w 1932 roku. Pracę zawodową rozpoczął w Grabowie nad Prosną. W 1938 roku przejął kierownictwo rzeźni w Piaskach Wielkich pod Krakowem. Następnie pracował w rzeźniach, urzędach i lecznicach w Wolsztynie i Poznaniu. Opublikował ponad 260 artykułów popularnonaukowych. Zmarł 25 VII 1988 roku w Krakowie.

Fotografie Jakóbczyńskiego pochodzą głównie z lat 20. i 30. XX wieku. Przedstawiają rodzinę Jakóbczyńskich, mieszkających przy ul. Sanockiej 25 w Przemyślu, grono kolegów i koleżanek z „przemyskiego” okresu życia Jakóbczyńskiego oraz sceny z okresu studiów na lwowskiej uczelni (m.in. grono członków Lwowskiego Chóru Medyków Weterynaryjnych). Są przykładem jednych z wielu cennych i interesujących fotografii z zasobu przemyskiego Archiwum.

Przemyskie Centrum Kultury i Nauki ZAMEK, Archiwum Państwowe w Przemyślu, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Przemyślu, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej zapraszają do udziału w konferencji "KULT BOHATERÓW NARODOWYCH A IDEA NIEPODLEGŁOŚCI". Konferencja odbędzie się 14 grudnia 2018 r. o godz. 12.00 w Zamku Kazimierzowskim w Przemyślu.